Semantische overlap detecteren en gebruiken
Het volgende is een Nederlandse beschrijving van het DAESO project oorsponkelijk gepubliceerd in Dixit
Emiel Krahmer & Erwin Marsi (Universiteit van Tilburg)
Walter Daelemans (Universiteit van Antwerpen)
Maarten de Rijke (Universiteit van Amsterdam)
Jakub Zavrel (TextKernel)
Er zijn veel manieren om hetzelfde te zeggen. Vergelijk bijvoorbeeld de volgende twee openingszinnen, uit respectievelijk het NRC en de Telegraaf van 11 september 2006:
De 44-jarige Steve Irwin - bekend door zijn tv-programma's over dieren - stierf maandagmiddag (plaatselijke tijd) nadat hij tijdens het duiken voor de Australische noordoostkust bij Port Douglas in zijn borstkas werd gestoken door een giftige pijlstaartrog.
Steve Irwin, de Australische televisiepresentator die bekend is als The Crocodile Hunter, is maandag overleden nadat hij tijdens een duikexpeditie was gestoken door een pijlstaartrog.
Hoewel deze twee zinnen dezelfde gebeurtenis beschrijven, doen ze dit in grotendeels verschillende bewoordingen. Dit fenomeen wordt wel semantische overlap genoemd. Vanuit een taaltechnologisch perspectief vormt het automatisch detecteren van semantische overlap een hele uitdaging. Neem een information retrieval toepassing: een gebruiker die zoekt naar informatie over de dood van de Crocodile Hunter wil waarschijnlijk zowel het NRC als het Telegraaf artikel lezen, hoewel de term Crocodile Hunter in het ene tekstfragment wel en in het andere niet voorkomt. Een ander voorbeeld kan ontleend worden aan automatische vraag-antwoordsystemen (QA). Stel dat een dergelijk systeem de vraag Op welke leeftijd is de Crocodile Hunter overleden? wil beantwoorden. Het antwoord op deze vraag is niet direct te vinden in één van de fragmenten, maar wel wanneer deze gecombineerd worden. Ook voor een automatische multi-document samenvatter, d.w.z. een systeem dat meerdere teksten over hetzelfde onderwerp kan samenvatten, zou het nuttig zijn om te weten dat de beide zinnen grotendeels hetzelfde uitdrukken. Op die manier kan voorkomen worden dat het systeem ze allebei aan de samenvatting toevoegt, wat in het algemeen tot minder redundantie zal leiden. Helemaal ideaal zou het zijn wanneer de samenvatter niet alleen kan vaststellen dat twee zinnen grofweg dezelfde informatie bevatten, maar tevens in staat zou zijn om de inhoud van de gerelateerde zinnen samen te voegen tot één nieuwe zin die als het ware beide zinnen combineert. Dit is een vorm van taalgenerering die bekend staat als zinsfusie (sentence fusion).
Voor deze en andere taaltechnologische toepassingen zou het dus heel nuttig zijn wanneer automatisch bepaald kon worden of, en in hoeverre, twee zinnen semantisch overlappen. Hoe dit gedaan kan worden is de centrale onderzoeksvraag van het Stevin DAESO project. DAESO (de afkorting staat voor Detecting and Exploiting Semantic Overlap kan beschouwd worden als een spin-offvan het Imogen-IMIX project (zie Dixit 4.1: 12-15), en loopt van 1 oktober 2006 tot 1 oktober 2009.
Het DAESO project bestaat uit drie fases.
De resultaten van het DAESO project zijn potentieel interessant voor organisaties die met grote hoeveelheden textuele data werken (uitgeverijen, nieuws- en persbureau's en taaltechnologiebedrijven). Wanneer u op de hoogte wilt blijven van het verloop en de resultaten van DAESO kunt u zich aanmelden voor de gebruikergroep d.m.v. een email naar E.J.Krahmer@uvt.nl.
Interesse in het DAESO project? Meldt u zich dan geheel vrijblijvend aan voor de DAESO gebuikersgroep d.m.v. een email naar E.J.Krahmer@uvt.nl. Wij houden u dan op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en resultaten.
